Αφροδίτη της Μήλου: Η ανακάλυψη και η παράνομη αρπαγή της από τους Γάλλους το 1820.

Οι αρχαίοι Έλληνες ανακάλυψαν και δημιούργησαν πολλά. Πολιτισμός,τέχνες,επιστήμες,αθλητισμός όλα ξεκίνησαν από την Αρχαία Ελλάδα. Η κληρονομιά που άφησαν οι πρόγονοι των Ελλήνων είναι ανεκτίμητη και μεγάλη παγκοσμίως. Γι αυτό και πολλοί ξένοι λαοί με το πέρασμα των αιώνων εκμεταλλεύτηκαν τις καταστάσεις στην Ελλάδα, και έκλεψαν παράνομα ανεκτίμητα γλυπτά και τα πήγαν στις χώρες τους. Ένα από αυτά τα γλυπτά είναι η Αφροδίτη της Μήλου, η οποία το 1821 κατέληξε στο μουσείο του Λούβρου της Γαλλίας με λαθραίο τρόπο.

Ο δημιουργός του γλυπτού

Το άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου φιλοτεχνήθηκε στην Πάρο από τον Αγήσανδρο ή Αλέξανδρο γιο του Μηνίδη από την Αντιόχεια του Μαιάνδρου. Στην βάση του γλυπτού της Αφροδίτης όταν βρέθηκε υπήρχε η μισοσβησμένη φράση «...ΝΔΡΟΣ ΜΗΝΙΔΟΥ ΑΝΤΙΟΧΕΥΣ ΑΠΟ ΜΑΙΑΝΔΡΟΥ ΕΠΟΙΗΣΕΝ». Η επιγραφή αυτή υπήρχε και σε σχέδιο εκείνης της εποχής, και το 1825 οι υπεύθυνοι του μουσείου στο Λούβρο έσβησαν την επιγραφή για να υποστηρίξουν πως το γλυπτό της Αφροδίτης της Μήλου φιλοτεχνήθηκε από τον Πραξιτέλη την περίοδο της Ελληνικής κλασικής εποχής. Στο σχέδιο που έφτιαξε ως πιστό αντίγραφο του ο Jean Baptiste Joseph Debay το 1821, η επιγραφή φαίνεται στην αριστερή πλευρά ταίριαζε η οποία ταίριαζε απόλυτα με την βάση του γλυπτού, οι Γάλλοι όμως υποστήριξαν τότε πως η αριστερή γωνία της βάσης του αγάλματος όπου αναγραφόταν το όνομα του γλύπτη χάθηκε στα ασβεστοκονιάματα. Δυστυχώς δεν μπορεί να γίνει επιστημονική εξακρίβωση ως προς την χρονολογία, γιατί μετά από έρευνες το κομμάτι δεν υπάρχει πουθενά.

Ο Jean Baptiste Josheph Debay είχε αντιγράψει τέλεια τα Ελληνικά αρχαία κεφαλαία γράμματα στην βάση του αγάλματος, στο οποία φαίνεται η υπογραφή του Έλληνα γλύπτη. Από κάτω με Γαλλικά γράμματα γράφει πως το γλυπτό βρέθηκε στην Μήλο το 1820, και εστάλη ως δώρο στον βασιλιά της Γαλλίας από τον Γάλλο πρόξενο της Κωνσταντινούπολης.

Λεπτομέρειες για το άγαλμα της Αφροδίτης

Η Αφροδίτη της Μήλου έχει ύψος 2,02 και  203 εκ. μήκος, και παριστάνει την Θεά Αφροδίτη. Χρονολογείται τον 2ο αιώνα ή 3ο αιώνα π.Χ. τέλη Ελληνιστικής εποχής και αρχές Ρωμαϊκής εποχής. Είναι σκαλισμένη πάνω σε Παριανό μάρμαρο και φτιάχτηκε σε ξεχωριστά κομμάτια. Τα δύο βασικά κομμάτια είναι το σώμα, ενώ τα χέρια και τα πόδια τοποθετήθηκαν μετά ως πρόσθετα κομμάτια. Πιστεύεται πως στο αριστερό χέρι η Αφροδίτης κρατούσε ένα μήλο ή έναν καθρέφτη, ενώ μια άλλη εκδοχή είναι πως και με τα δύο της χέρια κρατούσε την ασπίδα του Θεού Άρη. Επίσης το γλυπτό της Θεάς έφερε στον λαιμό περιδέραιο με διάδημα και σκουλαρίκια στα αυτιά όπως φανερώνουν τα σημάδια και οι τρύπες, ενώ κάτω από τον δεξιό μαστό υπάρχει μια τρύπα για την μεταλλική στήριξη του δεξιού χεριού που λείπει. Η τεχνοτροπία του αγάλματος δείχνει πως δημιουργήθηκε μια εποχή που υπήρχε μεγάλη έμφαση στον κλασικισμό, και το άγαλμα είχε τοποθετηθεί σε κάποιο σημείο ώστε ο κόσμος να το παρατηρεί από την δεξιά πλευρά. Γι αυτό και η δεξιά πλευρά του γλυπτού είναι πιο καλοδουλεμένη γενικά. Στα μαλλιά της Θεάς υπάρχει κεφαλόδεσμος, και ο κότσος που βρέθηκε κοντά στο άγαλμα της Αφροδίτης αποκαταστάθηκε. 

Η ανακάλυψη και η αρπάγη από τους Γάλλους

Στις 8 Απριλίου του 1820 ένας αγρότης ονόματι Γεώργιος ή Θεόδωρος Κεντρώτας έσκαβε κοντά στα ερείπια, της αρχαίας πόλης Κλήμα και βρήκε τυχαία την Αφροδίτη της Μήλου, μαζί με τον 18χρόνο γιο του Αντώνη και τον 20χρόνο ανιψιό του. Χτυπώντας το μαρμάρινο άγαλμα ο Κεντρωτάς, ακούστηκε ο ήχος και δύο Γάλλοι ναύτες που ήταν πιο πέρα έτρεξαν για να βοηθήσουν. Ο Κεντρώτας επειδή κατάλαβε πως οι Γάλλοι θα προσπαθούσαν να το πάρουν ή να το αγοράσουν και το κάλυψε ξανά με λίγο χώμα. Ο Olivier Voutier ο οποίος ήταν αξιωματικός του Γαλλικού ναυτικού και υπεύθυνος της ομάδας των Γάλλων άρχισε να πιέζει τον Έλληνα αγρότη, και αυτός για να μην το πάρουν το έκρυψε στην στάνη του. Οι Γάλλοι στις επιστολές τους παρουσιάζουν τον Κεντρώτα ως αφελή και ανόητο που δεν γνώριζε από αρχαιότητες, κάτι το οποίο δεν ισχύει.

Ο χώρος όπου βρέθηκε το άγαλμα από τον Κεντρώτα

Κοντά στο άγαλμα ο Κεντρώτας με τον γιο του και τον ανιψιό του είχαν βρει την βάση του αγάλματος και το αριστερό χέρι που κρατούσε ένα μήλο. Βλέποντας όλα αυτά τα αξιοθαύμαστα ευρήματα, ο Voutier ενημέρωσε αμέσως τον Γάλλο υποπρόξενο Louis Brest στην Μήλο και αυτός πήγε να δει από κοντά το σπουδαίο εύρημα. Εν τω μεταξύ το νέο μαθεύτηκε και είχαν προσφέρει στον Κεντρώτα 1.000 γρόσια για να αγοράσουν το άγαλμα. Ο Brest βλέποντας την Αφροδίτη της Μήλου είπε "Δεν είναι βέβαιο ότι το άγαλμα αξίζει 1.000 γρόσια. Την επόμενη μέρα ο Louis Brest ειδοποίησε άμεσα τον Γάλλο πρόξενο στην Υψηλή Πύλη Chrales Francois De Rifferdeau marquis duc De Riviere. 

Στις διαπραγματεύσεις πήρε μέρος και ο Γάλλος αξιωματικός Dumont D' Urville ο οποίος ήταν γνώστης των αρχαιοτήτων και της κλασικής Ελληνικής εποχής, και επιβεβαίωσε πως επρόκειτο για την Αφροδίτη της Μήλου που στο αριστερό της χέρι κρατούσε το μήλο που της είχε χαρίσει ο Πάρις γιος του Πρίαμου βασιλιά της Τροίας. Οι Γάλλοι αποφάσισαν να πάρουν το άγαλμα με κάθε τρόπο. Εν τω μεταξύ ο μέγας Δραγουμάνος του Οθωμανικού στόλου Νικόλαος Μουρούζης με καταγωγή από το Φανάρι, έπεισε τους κατοίκους της Μήλου να του πουλήσουν το άγαλμα της Αφροδίτης. Ο Οθωμανικός νόμος τότε όριζε πως όλες οι αρχαιότητες έπρεπε να καταλήγουν στην Κωνσταντινούπολη και να αποφασίζει ο σουλτάνος σε ποίες χώρες θα τις έδινε για έχει την εύνοια τους. 

Η Αφροδίτη της Μήλου στο μουσείο του Λούβρου

Το άγαλμα είχε φορτωθεί για να πάει στον Νικόλαο Μουρούζη, όμως ο εκπρόσωπος των Γάλλων Vicomte De Marcellus (υποκόμης ντε Μαρκέλους), με απειλές βίας και άλλα επιχειρήματα ανάγκασε τον Κεντρώτα και τους δημογέροντες της Μήλου να φορτώσουν το άγαλμα στο Γαλλικό Estafet και να πάει στην Γαλλία, παραβιάζοντας τον Οθωμανικό νόμο και δίνοντας λίγες εκατοντάδες Τούρκικα πιάστρα στον Κεντρώτα. Το αριστερό χέρι με το μήλο και κάποια αλλά κομμάτια που συνόδευαν της Αφροδίτης της Μήλου, άλλα χάθηκαν κατά την μεταφορά και άλλα δεν αξιοποιήθηκαν σωστά γιατί οι Γάλλοι νόμιζαν πως άνηκαν σε κάποιο άλλο άγαλμα και σε άλλη Ελληνιστική περίοδο. 

Γι αυτό τον λόγο το πρώτο σχέδιο του Voutier παρουσιάζει εξ αρχής την Αφροδίτη της Μήλου ακρωτηριασμένη. Το άγαλμα εστάλη ως δώρο από τον Chrales Francois De Rifferdeau marquis duc De Riviere  στο βασιλιά της Γαλλίας Louis XVIII, και αυτός το δώρισε στο μουσείο του Λούβρου. Από την 1η Μαρτίου του 1821 μέχρι σήμερα η Αφροδίτη της Μήλου εκτίθεται στο Λούβρο. Στις 25 Ιανουαρίου του 1825 η Γαλλία αποφάσισε να αποζημιώσει τους κατοίκους της Μήλου για τις ζημιές που είχαν υποστεί, από την Τουρκία και τον Νικόλαο Μουρούζη που ήταν Δραγουμάνος του Οθωμανικού στόλου επειδή πούλησαν το άγαλμα στους Γάλλους. Έτσι υπογράφηκε ένα σύμφωνο με την παρουσία των κληρικών Ιάκωβου Αρμένη, Πέτρου Ταρταράκη, Μιχαήλ Λογοθέτη, Σακελλίων Γρηγορίου του Αρχιμανδρίτη Μιχελή καθώς και του υποπρόξενου Γάλλου Louis Brest. Οι κληρικοί και ο Αρχιμανδρίτης δήλωσαν πως παραιτούνται οι ίδιοι και οι απόγονοι τους από κάθε είδους αποζημίωση έναντι 7218 Τούρκικων πιάστρων.

    

Chrales Francois De Riffardeau marquis duc De Rivere (1763-1822)

Η αρπαγή της Αφροδίτης της Μήλου έγινε ενώ υπήρχε μεγάλη διαμάχη ανάμεσα σε Έλληνες και Γάλλους αρχαιολόγους, ενώ κατά την συμπλοκή μεταξύ τους (η οποία πραγματικά συνέβη για την απόκτηση του) κάποια κομμάτια που συνόδευαν το γλυπτό (το αριστερό χέρι) έπεσαν από τα βράχια στην θάλασσα και χάθηκαν δια παντός. Η απόκτηση της Αφροδίτης της Μήλου από τους Γάλλους έγινε για "περάσει μπροστά" από την Γερμάνια στο κυνήγι των αρχαιοτήτων, και κρίθηκε σκόπιμο να εξαφανιστεί η επιγραφή του πραγματικού δημιουργού ώστε να μην ζητήσει πίσω η Οθωμανική Αυτοκρατορία το γλυπτό, αλλά και για να προβληθεί παγκοσμίως ως ένα δημιούργημα του Πραξιτέλη από την εποχή της κλασικής Ελλάδας. Έκτος αυτού μετά την ήττα τον Ναπολέων στο Βατερλό το 1815, πολλές χώρες ζήτησαν και πήραν πίσω αρχαιότητες που είχε αρπάξει ο Βοναπάρτης κατά την διάρκεια των πολέμων που είχε κάνει στην Ευρώπη. 

Η Αφροδίτη της Μήλου (2ος ή 3ος αιώνας π.Χ)