Δεινόσαυροι τα πρώτα πλάσματα που κυριάρχησαν στην Γη. Πως και γιατί εξαφανίστηκε το είδος τους.

Η Γη σαν πλανήτης έχει μεγάλη ιστορία γενικά. Το πρώτο είδος ζωής που εμφανίστηκε και κυριάρχησε στην Γη, ήταν οι Δεινόσαυροι. Οι πληροφορίες για τους Δεινόσαυρους είναι ελάχιστες καθώς έζησαν και εξαφανίστηκαν πολλά εκατομμύρια χρόνια πριν εμφανιστεί και εξελιχθεί το ανθρώπινο είδος πάνω στην Γη, όμως με την βοήθεια της τεχνολογίας βρέθηκαν αρκετές πληροφορίες σχετικά με την περίοδο την οποία έζησαν.

Ο ορισμός των Δεινοσαύρων 

Η τάξη των Δεινοσαύρων πήρε το όνομα της ως μια «ευδιάκριτη φυλή ή υποομάδα των σαυροειδών ερπετών» από τον Άγγλο παλαιοντολόγο Richard Owen το 1842. Ο ορισμός της λέξης «Δεινόσαυρος» προέρχεται από τις Ελληνικές λέξεις «Δεινός» και «Σαύρα», που σημαίνει «Φοβερές Σαύρες». 

Σύμφωνα με την Φυλογενετική οι Δεινόσαυροι ορίζονται ως μια ομάδα που αποτελείται από όλους τους κοινούς απογόνους, τους πρόσφατους προγόνους, τα πτηνά και  τον Τρικεράτοπα (Triceratops) της οικογένειας των Κερατοψίδων μεγάλων φυτοφάγων Δεινοσαύρων οι οποίοι έζησαν στην Βόρεια Αμερική κατά την Κρητιδική περίοδο (η πιο πρόσφατη περίοδος του Μεσοζωικού αιώνα).

Ο Τρικεράτωψ ήταν από τους μεγαλύτερους δεινόσαυρους της οικογένειας των Κερατόψιδων. Το μήκος του έφτανε τα 7- 9 μ. (1 μέτρο είχαν μόνο τα κέρατά του), ύψος μέχρι 3 μ. και βάρος που έφτανε τους 6 - 12 τόνους.

Επίσης σύμφωνα με έναν άλλο ορισμό στο γένος των Δεινοσαύρων ανήκουν οι πιο πρόσφατοι κοινοί απόγονοι του Μεγαλόσαυρου, ο οποίος έζησε πριν 166 εκ. χρόνια στα μέσα της Ιουρασικής περιόδου (η μεσαία περίοδος του Μεσοζωικού αιώνα ή «Αιώνα των ερπετών») και του Ιγουανόδοντα ο οποίος ήταν φυτοφάγος Δεινόσαυρος και έζησε στα μέσα της Ιουρασικής περιόδου μέχρι την Κρητιδική περίοδο. Έτσι βγαίνει και το συμπέρασμα πως οι Δεινόσαυροι αποτελούνταν από τα Ορνιθίσχια και τα Σαυρίσχια τα οποία ήταν Ορνιθόποδα, Σαυροποδόμορφα, Αγκυλόσαυρους και Θηριόποδα (δίποδα σαρκοφάγα πτηνά).

Αρχόσαυροι οι πρόγονοι των Δεινοσαύρων  

Σύμφωνα μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τους ερευνητές του Πανεπιστημίου Royal Holloway στο Λονδίνο κατά την διάρκεια της Πέρμιας περιόδου, η οποία ήταν η πέμπτη και τελευταία περίοδος της Παλαιοζωικής γεωλογικής εποχής πριν 250 εκ. χρόνια τα ποσοστά οξυγόνου πάνω στην Γη ήταν πάρα πολύ υψηλά. Λόγω των υψηλών ποσοστών οξυγόνου ξεσπούσαν πολλές πυρκαγιές πάνω στην γη ακόμα και σε μέρη που είχαν πολύ υγρασία (βάλτους,λίμνες κ.α.), με αποτέλεσμα την τεράστια οικολογική καταστροφή ολόκληρου του πλανήτη. Υπό αυτές τις συνθήκες δημιουργήθηκε ένα παγκόσμιο και ιδανικό περιβάλλον στο οποίο εμφανίζεται μια οικογένεια ερπετών οι Αρχόσαυροι οι οποίοι όπως λένε οι ειδικοί, ήταν τα πρώτα ζωντανά πλάσματα πάνω στην Γη και οι πρόγονοι των Δεινοσαύρων.

Αρχικά η επιστημονική κοινότητα και συγκεκριμένα οι παλαιοντολόγοι πίστευαν πως οι Αρχόσαυροι ήταν μικροί Δεινόσαυροι δίποδοι σε μέγεθος κοτόπουλου. Όμως μια ανακάλυψη ενός απολιθώματος ανέτρεψε τα πάντα. Με επικεφαλής τον παλαιοβιολόγο-παλαιοντολόγο Sterling Nesbitt του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια (Virginia Tech) και του Πολυτεχνικού Ινστιτούτου, μια ομάδα ερευνητών από διάφορες χώρες ανακάλυψαν στην Νότια Τανζανία της Αφρικής το απολίθωμα ενός στενού συγγενή των δεινοσαύρων, του Teleocarter Rhadinus. O Teleocrater Rhadinus ήταν ένα σαρκοβόρο πλάσμα με μακρύ λαιμό και ουρά το οποίο είχε ύψος 60 εκατοστών, μήκος 2 έως 3 μέτρων, και ζύγιζε από 10 έως 30 κιλά. Έζησε πριν 245 εκ. χρόνια κατά την διάρκεια της Τριαδικής περιόδου, και 10 εκ. χρόνια προτού εμφανιστούν οι Δεινόσαυροι. Δεν περπατούσε σε δύο πόδια όπως οι Δεινόσαυροι άλλα σε τέσσερα πόδια τα οποία ήταν παρόμοια με αυτά που έχει ο σημερινός Kροκόδειλος. 

O Teleocrater Rhadinus είχε μακρύ λαιμό και ουρά, ύψος 60 εκατοστών, μήκος 2 - 3 μέτρων, τα πόδια του είχαν 2 - 3 μέτρα μήκος, βάρος από 10 - 30 κιλά.

Οι Αρχόσαυροι που ήταν η πρώτη οικογένεια ερπετών πάνω στην Γη, πριν 250 εκ. χρόνια διασπάστηκε σε δύο κλάδους. Ο πρώτος κλάδος ήταν ο εξελικτικός ο οποίος οδήγησε στην γέννηση των Πτεροσαύρων, των Δεινοσαύρων και των Πουλιών και ο δεύτερος κλάδος ήταν αυτός που οδήγησε στην γέννηση και εξέλιξη των κροκοδείλων και των Αλιγατόρων. Ο Teleocarter Rhadinus πρωτοεμφανίστηκε 5 εκ. χρόνια μετά την διάσπαση των Αρχόσαυρων σε δύο κλάδους, θεωρείται το αρχαιότερο γνωστό μέλος του πρώτου κλάδου των Αρχόσαυρων και παρότι έχει πιο κοντινή συγγένεια με τους Δεινόσαυρους, ήταν κροκοδειλόμορφος ή σαυρόμορφος. Ο Teleocarter Rhadinus θεωρείται μακρινός «ξάδερφος» των Δεινοσαύρων και όχι πρόγονος τους, αλλά και ο χαμένος συνδετικός κρίκος μεταξύ Αρχόσαυρων και Δεινοσαύρων. Οι επιστήμονες εκτιμούν οι Teleocarter Rhadinus τα μακρινά «ξαδέρφια» των Δεινοσαύρων εξαπλώθηκαν και έζησαν από την Βραζιλία έως την Ινδία και την Ρωσία, και εξαφανίστηκαν τελείως λίγο πριν εμφανιστούν οι Δεινόσαυροι. 

Η εμφάνιση και η εξέλιξη των Δεινοσαύρων  

Οι Δεινόσαυροι εμφανίστηκαν στην Γη 230 εκ. χρόνια πριν και 20 εκ. χρόνια μετά τον αφανισμό των Αρχόσαυρων, και έζησαν την Τριαδική περίοδο που ήταν η πρώτη περίοδος της Μεσοζωικής γεωλογικής εποχής μετά το τέλος της Πέρμιας περιόδου (τελευταία περίοδος της Παλαιοζωικής γεωλογικής εποχής). Οι Δεινόσαυροι ήταν πολυποίκιλοι και έζησαν πάνω από 160 εκ. χρόνια πάνω στην Γη. Σύμφωνα με έρευνες και ανακαλύψεις των επιστημόνων, υπολογίζεται πως υπήρξαν 3.400 διαφορετικά γένη Δεινοσαύρων και μέχρι το 2008 είχαν ανακαλυφθεί 1.050 διαφορετικά είδη. 

Οι Δεινόσαυροι ήταν κυρίως σαρκοφάγοι ή φυτοφάγοι ενώ υπήρχαν και κάποια είδη που ήταν παμφάγοι. Κάποιοι Δεινόσαυροι ήταν δίποδοι και κάποιοι άλλοι τετράποδοι, και κάποια ειδή Δεινοσαύρων όπως ο Αμμόσαυρος και ο Ιγουανόδοντας ενώ ήταν τετράποδοι μπορούσαν να περπατήσουν με μεγάλη ευκολία στα δύο πόδια. Σχεδόν όλοι οι Δεινόσαυροι προσαρμόστηκαν εύκολα σε χερσαίες περιοχές και σε υδροβιότοπους, ανεξάρτητα από τον σωματότυπο τους. Ουσιαστικά οι Δεινόσαυροι ήταν ένα εξελιγμένο είδος Αρχόσαυρων, όπως είναι οι σημερινοί Κροκόδειλοι. 

Η συνύπαρξη διαφόρων ειδών των Δεινοσαύρων υπήρξε αρμονική, και σπάνια σκότωνε ο ένας τον άλλον.  

Μέγεθος των Δεινοσαύρων 

Οι Δεινόσαυροι ήταν μεγαλόσωμοι. Ο Σαυρόπους ή αλλιώς  «Παταγοτιτάν» (Τιτάνας της Παταγονίας) ήταν γιγάντιος, ακόμα και ο Τυρανόσαυρος (T.Rex) που ήταν μεγαλόσωμος μπροστά του ωχριούσε. Ο Σαυρόπους ήταν ένας ακίνδυνος φυτοφάγος Δεινόσαυρος και ανήκει στην οικογένεια των Τιτανόσαυρων στην οποία ανήκουν και ο Σαλτάσαυρος, ο Ισίσαυρος, ο Αργεντινόσαυρος, ο Πουερτόσαυρος και άλλοι. Ο Σαυρόπους ζύγιζε 69 τόνους, ο λαιμός του είχε ύψος 15 μέτρα, το μήκος του ήταν 37 μέτρα και ύψος 7 μέτρων. Ο «Παταγοτιτάν» είχε διπλάσιο βάρος από τον Απατόσαυρο και τον Βραχιόσαυρο, που ήταν οι πιο γνωστοί για το μέγεθος τους και μέχρι στιγμής θεωρείται ο πιο γιγάντιος Δεινόσαυρος που έχει ανακαλυφθεί. Ο Αργεντινόσαυρος μπορεί να ήταν πιο βαρύς και μεγαλόσωμος από τον Σαυρόπους όμως μέχρι στιγμής έχουν βρεθεί ελάχιστα οστά του, και δεν αρκούν για να αποδειχτεί αυτή η θεωρία.

Η εξαφάνιση των Δεινοσαύρων  

Υπάρχουν δύο εκδοχές για το πως εξαφανίστηκαν οι Δεινόσαυροι από την Γη με βάση τα στοιχεία που υπάρχουν μέχρι τώρα. Η πρώτη εκδοχή όπως είπε ο φυσικός Walter Alvarez στα τέλη της δεκαετίας του 1970, είναι πως στο τέλος της Κρητιδικής περιόδου (η πιο πρόσφατη περίοδος του Μεσοζωικού αιώνα) πριν 65,5 εκ. χρόνια, ένας αστεροειδής πάχους 10 χλμ. έπεσε στην χερσόνησο Yucatan στο Νοτιοανατολικό Μεξικό και δημιούργησε έναν τεράστιο κρατήρα 170 χλμ. Αυτός ο αστεροειδής δημιούργησε μια ασφυκτική διαφοροποίηση της θερμοκρασίας στην Γη, και αυτός ήταν ο βασικός λόγος που εξαφανίστηκαν οι Δεινόσαυροι. Η δεύτερη εκδοχή είναι πως ένα ρεύμα κομητών απομακρύνθηκε από το νέφος του Όορτ (υποθετική σφαιρική περιοχή του εξωτερικού ηλιακού συστήματος η οποία βρίσκεται μακριά από το ηλιακό μας σύστημα) λόγω της βαρυτικής διάσπασης που προκλήθηκε από ένα αστέρι (ουράνιο σώμα). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να πέσουν ταυτόχρονα πολλοί κομήτες πάνω στην Γη, προκαλώντας τεράστιες ζημιές παντού και σκοτώνοντας πολλά είδη Δεινοσαύρων.

Ο Σαυρόπους ή «Παταγοτιτάν» (Τιτάνας της Παταγονίας) ζύγιζε 69 τόνους, ο λαιμός του είχε ύψος 15 μέτρα, είχε μήκος 37 μέτρων και ύψος 7 μέτρων. 

 

Εκτιμάται από τους επιστήμονες πως λόγω της πτώσεις αστεροειδών ή κομητών πάνω στην Γη, οι κλιματικές αλλαγές ήταν τεράστιες και απότομες. Την εποχή των Δεινοσαύρων το οξυγόνο στην Γη κυμαίνονταν από 32% έως 35% ενώ σήμερα είναι στο 21%, ενώ τα επίπεδα διοξειδίου του Άνθρακα ήταν 12 φορές πιο υψηλά απ ότι σήμερα, και οι δύο πόλοι της Γης  50°C θερμότεροι απ' όσο σήμερα. Προς το τέλος της Κρητιδικής περιόδου το περιβάλλον ξεκίνησε να αλλάζει πολύ γρήγορα και τα επίπεδα του οξυγόνου και του διοξειδίου του Άνθρακα μεταλλάχτηκαν και μειώθηκαν πολύ όπως και η θερμοκρασία της Γης. Αυτές οι κλιματικές αλλαγές δημιούργησαν αναπνευστικά προβλήματα στους Δεινόσαυρους προκαλώντας τον αφανισμό τους. Τα μόνα είδη που επιβίωσαν ήταν οι Κροκόδειλοι και τα Πτηνά, τα οποία υπάρχουν μέχρι σήμερα.

Στην Βόρεια Ντακότα της Αμερικής βρίσκεται ένα προϊστορικό νεκροταφείο και είναι η καλύτερη απόδειξη για το πώς εξαφανίστηκαν οι Δεινόσαυροι. Εκεί πέρα πριν 66 εκ. χρόνια μεγάλα κύματα τσουνάμι τα οποία προκλήθηκαν από έναν δυνατό σεισμό 10 έως 11 Ρίχτερ μετά την πτώση ενός αστεροειδή, κάλυψαν τα πάντα και πολλοί Δεινόσαυροι πνίγηκαν ή έπεσαν μέσα στα ρήγματα που προκάλεσε ο σεισμός. Ο παλαιοντολόγος Robert De Palma είπε πως εκεί πέρα βρέθηκαν θηλαστικά, θαλάσσια ερπετά, απολιθωμένα ψάρια, βλάστηση και έντομα, και ήταν το πρώτο μαζικό νεκροταφείο μορφών της προϊστορικής ζωής και της εποχής των Δεινοσαύρων.  

Οι Τιτανόσαυροι ήταν οι πιο μεγαλόσωμοι και υπέρβαροι, όμως όσο τρομακτικοί και αν φαινόντουσαν ήταν ακίνδυνοι και φυτοφάγοι.